Wednesday, August 10, 2011

Lopong birik pen arphek achu

Tomo barim

LOPONG BIRIK PEN ARPHEK ACHU

Atiri:- Sar Longsing Bey, Murap Kirimdun:- Sikari Tisso

Hako ahut isi arongsoso along Lopng birik pu inut akele avi kavekon amonit do lo. Lopong birik ason kelang alon dojot pusitame nemsophlung ra krulap a’ot adur langrei pen si laso amonit Lopng birik pu amen kachelong. Lopong birik aphan bihek ako api apo atum arikan honjeng kokdong ra ki’ir amen badu ta chinidun vange. Avi si akele kave tangdet apot amena ta laso amen chetingnedet ma kopi ma thang athik ave.

Lopong birik asonthot akele avi kave amonit penang’an helo muchot isi arong along ta dolang. Ade angsi thapthor pu amat ningjeme ningjeno ajat khengkhe ra angton pen alam kaningjelap apot si laso abang aphan ke monit atum arphek achu pu cho’irlok. La ta kekomroro abang kali lo. Komantu kopitong kaningjene amena ta chipu thekthe. Konatne ke bang rori ta do lo lapen konatne adim kea de epak ajoine bang atam ajechot kali areng ahu kesonang adim, ta do do. Bonta kopujilang! Phorei phokei klemthap klemphru si apiso aso pen parong ni along bang hini ta dodunbom lo.

Arnisi ke Lopong birik nopak epak parphangpondong ra rit kedam pasi’iponvot…. Alangphrang ke apiso Basapi phuphrang. Basapi aphrang ke methan ejon. Basapi ke ingtong baret inghorponlok ra kampon chotchot. Bang atum kelangdun alon done avene Lopong birik atum penanso ta khengnokne. Aning mathalet aling keklem te keklem, kedam te kedam. Laso keklem pen ale kedo kave ke Arnamtong kachini lone arlengtong kachini lone mat nangchothek? Ajat le chethan sita aning chedok chehang pen ha ove odon ahut si kache’en kachedo lo apot latum bang hini ta alam charju thekpik. Pinso le kopine kethan pulote arloso ke kekroidun lo lapen arloso le kopine kethan lo pulote pinso abang ta chis pu ke pupe lo. Tebonsita kachinghon asonthot si kachington ta malomlom. Kachington pulote bang hini ta angho anghap ave lo. Nihang nijang kachedarlap ke bang hini ta asema lo.

Lopong birik pen Basapi phuphrang atum penansovet pusitame haide arleng ke’ongdung asonthot si lam kachethanpon ati’u pathapondung anpin. Elong adim ke tovar thenglong parpanpet. Latum kachopangreng amethan, ‘suri’ ke thenglong ingnimjitjit amat chonponjet. Bonta Basapi ke areng angsese apot arkan un’edet. Batai isi le akeng ihin chirung ta chirungnak, ihin chirung ta chirungnak. Apiso thenglong karkan un’e theklong si Lopong birik ke pang’elak ra kipudun—“mai ! api atum pu ke puhelo, arkanjet nangji adim ta arkan plangple, kamjet nangji adim ta kam plangple.! Todap pen nangchetardun nangne pu le karjuthek ma!”

Apenan ke’aptur arjulong si Basapi ta thenglong karkan chibikok ra aphi nangchepangnophak. Apenan aphan to lale kangton—‘nangmek charche, kangboji kepraiji alopong birik! Ok kecham pen nangchongthuvok theason te kelang alon dojotji apot lo. Non amat pirthe nangkahacheji dokdok nangpo ‘Sarthe kilu’ amen aphan le ne katiluptan kali ma ho? “— apiso atam karjulong pen Lopong birik ta malomsobak inghonghe si vopongpong ason pong dan lo. ( Laso ayomo paplenglim kar’i mate pirth ajat alam prn tok kirla aning hang abang do pulote la aber adim aklong along phone nanglo’iknon:-09854245421

Tuesday, August 2, 2011

Deng Krongdui

--====DENG KRONGDUI

Kapangrum:- Sikari Tisso

Nangkacherapdun:- Sar Chandra sing Kro,Meiphu, Karbi Jutang jubat Asong,DiphuSar Dharam sing Teron, MLA Barim

Sar Longki Tokbi, Pharkong Ingti arong,Dongka chingthu.

Sar Longki Rongpi, Rong inghan, , Dongka chingthu

Jutang jubat lun tomo pen si Karbi akai. Inut a Karbi pirthe nanghachephlot pen rongro jui, pa’ove pa’odon pen chingbar chingdon pen chepachor cheparup ra bang ateng bang amang choboche chongtung duntik lapen mo nangsar nangkri ra ha chomme phangme kacherapdam apor ahut’an ta lun tomo pen kacherap thepik. Apot si Karbi atum ke jutang jubat ingthimlim pen kereng akhei penak. Amena alam aki ajutang jubat kave akhei ke khei kangthim kali, khei manghu. Ningduk alam, hikha keme kihung amen pen pini ilitum akhei khei manghu kachemanji atovar si dambom lo. Laso alam aphan ardi kipi apor nangle tanglo.

Hako pen ta ilitum akhei ke lun tomo pen kereng akhei pu kachipudam isi angthek si pini neli ladak kepaklang kangtung!

Non ilitum akai amonit atum ason ra hako akai amonit atum ke ajat ason ta alir acham bibe ra thongphlakphluk-phluk ke vive. Cheroji, chesorsaji mate lam aling le chipuji sitame alir aphor pen saide. Alir aphor pen le ningje lote ajat alam ta jume muchot. Lapu’an pupe lo komatne aphan komatne abang pusit, sorsar mate ington sita alir pen pulote menmen ke jumesen ason. Bisar alam, komatne aphan teke chodet, laphan ke ‘tomon along dunjui’ pu si kipu. Komatne a’osopi aphan komatne abangpo chonepchek pulote laphan ke kecholangrem pu si puji.

Ningduk alam lason alir acham pen kaningje kilun, ilitum angbong non akai ke avepin lo. Komatne amonit pen chepenangji pulote amonit abang ahupo akur humlokpo pu’itotpo ingnekchoi varet anpar non akai a Karbi atum ajat ta thek vangve.

Pining pen ningkan throk nerkep mate pharo isi anbak aphrang Karbi ahamphang arlo ‘ Deng krongdui’ pu isi ove kachepachatap alun do . Laso alun kabondacheng abang komatne kiputhek sungkrung. Ajatnon laso alun ajor ke arsikpik kali. Laso alun ke lun peipe, kachipu’itot alun penak. Tebonsita ate’ot ke jumesen. Inut chet, inut chot pu amat Karbi atum kedo ahavrtin ta laso alun ate’ot pen lun kabondathu dopik.

Dongka chingthu ahavar malom 'Kanam lapen Bong’e pu havar isi pen arje kemenei kachekrong nimsopimar bang hini aphan kapacha alun nelitum lam barim lun barim katarlip asai keklem ahut longpon . Mai Ronghang pu inut aning kereparpik amonit si Dengkrongdui ate’ot pen laso alun kabonda. Laso alun along ove kachingki alamdet le kedo kali, halaso ahut monit atum kachoklem chodam a’ot adur mate hamphang hamchong aharchi’an ta ilitum thek longdak. Karbi Anglong ajilat longle ako si laso alun keklang. Tan’ong te detpi sadihin longle ako ta hai. Laso alun along pen along karju eno chikindangrong . Lason adim dim ke athe larponjai mate ingchapphrui si rat angno neli paklangpon lo. Deng krongdui alun alamthe ahavar kaprek kaprek along , komatne kethek abangphu dothujilang ta hai. Jongsi kalang pulote lahei ta kirim nangpo. Arleng Daily akot alo aphar along puchot kali akaprek kaprek adichi pen lahei ilitum rim matik lo. Mir Dungkek pu internet a bkog along ta neli pini paklangpon lo. lahei ason amung areng kelok alam pen komatne kakirlathek abang do pulote kirlame. aning kehang abang neliphan la aber aphone number along neliri iknon--ph 9854245421

Deng Krongdui Rubin ate’ot pen Kanam Bong’e alun:-

(Senglong ajir)

Deng Krongdui Rubin senglong

Rong longsek Kangching arong

Riso jir padat arong

Riso jir chekak arong

Kinthai eson nangke’ong

Kinthai do chingdon chingdon.

Thare Lo’e Kro bongtong

Kaike otdong kum dengdong

Kum dengdong amahajon,

Kum dengdong parphangponlon

Chelo rong arjon arjon

Jakveve ra pongjongtong.


Deng Krongdui Rubin senglong

Rong longsek Kangching arong

Arlong vangphrong-phrong along

Thare kinthai amasong

Dak si voham kachieong

Charnam chethan ason-son

Loti dam parset along

Doidakso abi longhong

Chikung nune vang jengron

Thare sami amasong

Lasi tang chejong chejong

Chetapli arong arong.


Thare Lo’e Kro bongtong

Charnam nangju ason-son

Kanam pen Bong’e limlong

Aseng nekedok lo bon

Arlong vangphrong-phrong along

Anle voham nangkanghong


Choran abor thui lenglong.

Jihur ingki’ok borchom

Chovetdak birik so’ong

Nepran nekarmut-thurong

Chipon-non Kanam limlong

Chipon-non Bong’e limlong.


Ingnam a Kanam limlong

Ingnam a Bong’e limlong

Birik keso ta lit’ong

Kanam lang nevanpinon

Bong’e lang ne arsamnon

Bongtong ju taram hangkong


(Rangno ajir)

Than’ak a Longki Taro

Longkiso pongrep tonpo

Mave chingki kaphirno

Kanam konat ma kedo

Bong’e konat ma kedo

Jopangthang rongrum kedo

Phi’ingrot Kanam apo

Jengki jumsensan nangdo

Pelu jumsesan nangdo


Sengkreng chum ar’e doiphro

Bonta joklang asaimo

Jirlo phu kangthi rungphro

Chijuthu Longki Taro

Ingnam a Kanam vailo

Ingnam a Bong’e vailo

Nangtum ajoine joino

La’anset neduk kedo

Dohai pholo dei pholo!


(Tampe ajir)

Deng Krongdui Rubin Tampe

Tung’e Basapi hoihe

Rongker sadi aningve

Mave chingki asoise

Rindi asarnung bithe

Longkoiso nangpangjarpre


Basapi judet Lamthe

Sarling arong athare

Kani sorati vanve (te)

Nangthanthe bidi keme

Kani sorati van te

Nangthanpo bidi keme


Mave le chingkiji te

Rongpang rongrei damnon te

Bi kangreng charlinon te

Phak kangreng charlinon te

‘Belele .. belele’ punon te

‘Ku’ek ..ku’ek’ punon te


Tung’e Basapi hoihe

Thandunchek bidi keme( si)

Sarling arong athare

Jirlo phirlo jat tapte

Juidamjam rongpang bithe

Ingtinglote hem dode

Sarling arong athare


‘Belele..’belele pu lo ke

‘Ku’ek… ku’ek’ pu lo ke

Bap bongnai pangdak lo ke

Vurvali nangvut lo ke ( ta)

Vangve Kanam pen Bong’e


Judet Kanam pen Bong’e

Mat mat a hanve lone

Mat mat a longhong lone

Jirlo-lo ta chebengbe

Irengjo rongpang bithe

Bongkrui si kepon mene?

Ari judun alamthe

Dunri Kanam pen Bong’e

Bi bongkrui ta ponhurhe

Phak bongkrui ta ponhurhe

Sarling arong athare (si)

Cheparjan longhong hanve.


Patoite Kanam Bong’e

Ridun ka’ar belele

Ridun longhong akethe

Ledun Kangching alanghe

Phodun Sarling atharre

Deng krongdui rubin tampe.


Sarling arong a Lunse

Charnam chijudun lamthe

Kanam Bong’e ajoine

Sarling arong athare

Thengthe bara nangthonpre

Nangthonpre thoithe rampre

Ingting lo thoithe thengthe

The’ang lo thengthe thoithe

Chodak lo thengthe thoithe

Nepok kachokor meme

E’het lo thenglong bithe

E’het lo naidung bithe


Nepok kapavi saide

Karlijoiji jong lo ne

Se tarno chaklok le te

Karlithujoi jonglohe

Anpar chochelo thoithe

Anpar chochelo thengthe.


Juthu Sarling a Lunse

Nangtum Kanam pen Bong’e

Mave kachingkichot ke

Jan nangne thengthe thoithe

Thengthe thoithe cho paipe

Nepok kachokor meme


( Vansan ajir)

There Bey nangkepangcham

Nangjuthudet acharnam

Bong’e lapen ke Kanam

Mave chingki kaphirnam

Mat si chojak unjitang


Doipet ra mokupthipnang!

There Bey nangkacheplang

Kaike nok kanti ot-ham

Maro anujok savan

Achat lo Kanam aphan

Achat lo Bong’e aphan

Deng Krongdui Rubin vansan.


Ari judun acharnam

Doiptna There ingcham

(chu) Dukan me chodet alam

Nangmek chardunde ma nang

Nepali doipet alam

Bang pulit dereka prung’ang

Hatkora saise kevan

Hatkora pen kok ingnag

Jilat pondet ha Nokang

Phatek bengdam hem kangsam

Nonpu’an ta jokjelang

Nangmek chardunde ma nang


There judun acharnam

Oitang bo selaplelang!

Nangjilat ke ha rongpang

Ingkor hakiri vangbang

Nang sahap tarakdangdang

Pulit pharchongho juijam


There Bey nangkepangcham

Rengtung along chir thipdam

Kanam tokbopji aphan

Bong’e tokbopji aphan

Sarti jok ingchin kangtang

Abe thonlep pasimjan


Thengtut jor porman langlang

Thenlong jor porman langlang

There Bey chiju alam

Konat lo bong’e Kanam

Achat lo Kanam aphan

Achat lo Bong’e aphan


( puthot tampe ajir pen)

Khelan akor There Bey

Kaike chir buri pare

Charnam chijuver kaike

Kanam tokboppo ne ke

Bong’e tokboppo ne ke

Chir buri nangpangjarpre

Chirplak pangjar There Bey

Pak apir chaklok le te

Achat lo Kanam Bong’e


Ari judun alamde

Tokbopbapna There Bey

Ejangso prekjampi ke

Kanam hache aningve

Lang lung kapar’om ningke

Nang si kechakkluk pu he?

Tarno kesoi anbak le

Nangrapdunlok pu tangte te

Tangnak tame There Bey.


Judun Kanam pen Bong’e

La’an netangrem nangne

Netum Kanam pen Bong’e

Mave chingkidun ningke

Jangso bu arbak dunde

Deng Krongdui Rubin tampe.


Hemai nangbhijuletha

Kanam nehangpiduntha

Bong’e nehangpiduntha

Handgun te longdunji ma

Pu si nang ta chomatha

Nat si kelongkhraiji ma

Hemai Teron Borbura

Kamso kakhortlang ma

Kani atoka toka

Kani cho akhorosa

Kaike bara asorja

Deng krongdui rubin jaba

Kani atoka toka

An kepalorlo’an ta

Kanam longledet le ma

Ilila le longji ma

Jirpo nang kachomatha

Charnam lam lo ma la ta.

Kanam hangdunji sita

Bong’e hangdunji sita

Kanam voham chetongtha

Bong’e voham chetongtha

Kopai mesen nangbaha (te)

Phochitji mene mena!

Kepajut alamthe:- pini akai ason ra laso alun kabonda akai haut ke hikha kimi atur amat si Karbi ahamphang arlo nangturtelang. Pajir padat along lapuson chepenang chipintip alun alam dopik. Lahei ta Karbi lamchong katarlip along kethedung akerap do lo. Ipi alam kachinghon korte ingjir do’an aphan lasi lapuson alam kangdir lapen kepaklangji aphan neli choningripon lo.

******



Longkam Teron Sir aphuthak ethe theni...

DU RONGTONG KASING PARMANG

(Chom kachevoitang Lammet Kuru Sarpo Longkam Teron aphan kachikimo pen…)

-Sikari Tisso

Karbi nim akorte bang kethom, Rongkhang, Chinthong lapen Amri. La bang kethom angbong pen akibisi alongri mate Amri alongri angbong ‘Du rongtng kasing parmang ’ pu isi alamthe do. Laso almthe ajor ke— ajat akam le klem pusitame Durong aso rong ketong ahut kaparmang mate kithip acheng, angdi angdon do lapen jumesen benset sitame kithip inglenjon pu aphan si kipudam.

Non adihu neli, nelikai angbong pen komantune ta kachetongte kethedung akatikuk si chetonglok. Menmen si neli neng, neli ingthin, konatne adim chepangbodet asonben. Laso katikuk kedokok ajok tongselo ke neli kai ateng kai amang mathatong un’edet. Mek hini pen thek’longdak kali pusitame neli ning neli ingthin kopine si kalidet si achet abet, aduk aprot ason mandet asonben. (neli ning ke’oi kanglit athe ke’ongdung jirpi jirpo lapen don rap atum chini bonta ladak parno pon ra puthot ning chepangduk ingtungtedet lo.) Achet ingthun ingthun ra kapaman bor’i aning angthin pen pirthe athak neli kai ateng kai amang puthot arjap pathir thekjilang ma thekthelo ma la ke apor alam si mandet lo. Bonta kopujilang, pirthe aron penak apot neli ta lahei akisung aphan ningding ningjon pen deng nangkok.

Tikuk temang rambeng ramphan kedokok ajok si neli Kedamtang Vosik achiklo niphai 29,2010,arni,adap baji 7.45 apor ilitum pen ekachekak tekang, Lammet kuru sarpo Longkam Teron alammo apor pen tokdun ra rat angno chekimodun thekthedet lo lapen laso apharman lammet lamchong kachinghon kethepik Karbi arat do’an along pen dija chohang lo.

Durong aso chomangkan, kanpi adap rong ketong kepader lapen cheng kithip kepanglenjon ason si neli ta panglenjon lo. Du rongtong acheng ke angdi angdon do lapen karju tekleng ta arju mesen. Karjulong penta ining irungphom. Laso angdi pen jambili athon parting me, chong chingnang me, lun’i me, kan’i me. Bonta pini neli kithip acheng armum si nahok ta lele, athe laso acheng ke pongsi ningri pu ason si cheng ningri penak.

Lammet kuru Sarpo Longkam Teron aphan neli abang kereng kachetong ke lammet lamchong apharman ethevet pusitame kachethan kachimum ahongjai mate Lammet amei along. Neli Lammet amei along kilutdun ajir dingpikpelang. Apot si alanglikai lammo amoton pen tok ingthumphlir ajakong nelilong ave. Tebenset sita malomsovet apor aphan pusitame adunghet pen alangliphan kachetong pen kopipi alam si kachinidun ma lahei pajirmi si ahut adak lamjir ketok bor’i ikji. Pini alamjir along ke alangli arong kachevoi ahut neli Diphu rongsopi pen Dokmoka leletik ako nelinig arlo kacheklang alam si tok iklo.

Kikri kiphu apor kacholong akeso ajok Teron akehai kepangji ajir dingpik. Kapangji patehong ahut ta paveni mek tekleng pen neli langdam ke langdam lo. Ha German adet pen ilitum alam aki aphan kedamlim aron pen katarlip aphan kevang Sani Linda Konnerth aphan ta neli alangli kapangji ahut langdamlinlang. Kapangji ahut kelangdam abataitin ta alangli thur bor’i bor’a ra nangchinkiidunver lapen Karbi Lammet amei abirta nangche’edunver. Bonta monit achethe lapen akaichot apot pini arni’an ke alangli sangtet ikdet lo. Alanglidung patebokdam ra kove bithi hor han melur methek pi pajirdam pusitame, nangchingki nangchingvai dundedet lo pu, chthepi vangphun pen neli kroi nangkok lo; avelo! Lammet Kuru Sarpo Longkam Teron pini ke ilitum angbong ave lo! Lammet amei anijokpi benban, ajon thibong, abang etpi, kaike amat ta ning kangsam akangnek pen lamdok lamsam kaningje, amena ahongkup along chetotbor ra ‘type writer’ ketheng pangrengklok asrbura pini pen ke ave lo. Karbi Lammet amei isi a’ove ke ladak si kangton lo pu neli matha damdet lo.

Kopai keme, amena arbung arphe arum amat si asomar, amunmar, a’osamar, asumar, ajeng ari , anokhum anokdang , adon arap lapen akai dingpi kachoboche kachongtung akhi adat do’an che’o tekang si ilitum kachinghonnei alammet kuru Sarpo akehai Longkam Teron amek chi si chomme phangme chepangnodun lo. Neliteng pulote alangli pirthe kevang ke apun achak chok pame lo.

Alangli arong chevoi tanglo pu abirta kelong pen nelinig rengnoparpik. Birta kelongjong nelining kamatha ke –lamthe ethvet; Karbi akhei achetheben mate Karbi akhei reng’ak lapen apun achak choklim pen pirthe kabochedunji aphan- IPI KARBI ALAM apharman kai dingpi angthun paphlutphlepin, keklem kachepaduk abangphu, Longkam Teron pini arni’an ke pirthe pen chekak tanglo. Ladak adim Karbi akhei kanahok thetan lo. Boche sonse thek thomkep abangphu le nangklang pusitme, laso akanahok kepachok kepapleng sungkrung binongpo.’

30.06.2010 arni adap baji nerkep apor nelitum mate Lammet Amei akam ajam klem raprap ajirpomar banghini kethom chelang si Dokmoka kedam pangcheng lo.

Kedam aphrang aphrang saihem athengno kepangjar pasunhoi, Lammet amei alama arjan ta nelimena a camera pen neli neppon lo. Baji kep ra achitim apor nelitum Dokmoka le lo. Karbi Lammet amei akam klem raprap ajirpomar mate Karbi Lammet amei, ameiphu- Sar Khorsing Teron, Kong Chunbang -Sar Hukursing Rongpi, Chom’e chunbang- Sar Bordoloi Kiling, Maino pu Karbi Lammet lamsai achunbang Sar Liladhar Teron, Lammet kiripo - Sar Lunse Timung, Meiphu barim- Sar Khonsing Tokbi lapen Sar Sing Kro, Dun Kong chunbang- Sar Bohiram Timung lapu’an, nelitum dam rappet lo.

Tata Sumo ihum plengpontir pusitame tovar soding nelitum ning arong bohong ra ingnek ingnipon thekvangve. Karbi Lammet Amei kesengcheng pen non pini’an, kololo asek kopipi akam si Lammet Kuru Sarpo Longkam Teron akehai keklem tekang ma, lahei keklem along alangli kopipi arpu si kedengdun ma, alangli Karbi lammet ahidi along keklem kedam untik ahut, alangli ri asangho mate keseng kechengsi ahut akong chunbang, non Ahom alammet amei ameiphu Padmashree Rongbong Terang pen danglok— Chom kachevoitang Mohonsing Teron, non ta ingtangrak pen kedobomlang, akehai Bronson Ingti, Lawrence Ingti aphithu a’ove asonlo Lammet Kuru Sarpo chom kachevoitang, Samsing Hanse, Sathi Teronpi, Mebel Terangpi atum pen patum pane ra ko’an klem dam chepaduk tekang ma lapen lahei aphan halaso akai ahut a Karbi atum, non a Karbi lapen ephrang kevangbom a Karbi atum ko’an ardi piji ma laheihu si chethanpon lo. Neli jongjung kamatha ke bonta akaprek. Neli kamatha ke— ‘Teron akehai akai dingpi kaboche tekang akitap do’an alam. Jasemet ke— 1960-70 angbong, arleng kethe, pini amahang kavetang Sar Dhoniram Rongpi akehai atum pen cherap ra kepaklang, Primary angdeng along kethan’i –Ahom adak pen ketok ‘Tamhidi’ pu akitap alam. Halaso akitap along ketok— Sware’o= ok, Sware’a=an, Hraswa’i=ingki, Rap athak ok do, Don rap matha lo ma? Vo kailo ingnam si do, Rengreng athengpi cheng beko me’o’ pu heihu alam.

Parnopon me halaso ahut neli rongro juireklang (1966-67) lapen neli arta ningkan pho-therokbak si dochot tahailang. Hem adunghet kedo Duhuidi arong a school si lo kacharlidun kecheng lo. Halaso ahut Than bangphi chom kedamtang, neli ingjir Sangpi Arban Rongpipi si neliphan Tamhidi pu akitap nelikipi ra Karbi alam nelikethan’i. Ningduk alam neli Duhuidi arong a school along charlidun ajir ding’o’edetlo. Kopipi athe penne halaso ahut neli chinine, bonta kethan ahok kave ajok neli Laopani pu nelitum adunghet kedo Ahom arong a school si dun nangkok lo lapen Karbi alam pen lo kacharli ke lapu’an si kangton lo..Nagaon ajilat arlo ke Karbi alam pen lo thanthe, bonta Tamhidi akitap alam neli nonpu’an ta ning doverlang.

Halaso ahut ajat matha pangching neli thekthelang te ma, bonta lapu’an ke matha thek lo-‘Tamhidi eson nampi amir, laso amir papu lo te nempru’o lapen halaso amir amen si laso akitap aphan ki’ir. Laso akitap ketok Longkam Teron, Dhoniram Rongpi pu amonit atum arje kopusonji ma !’ pu heihu. Neli mahang kethek arong, alongri, a longpat halaso ahut ke non ason ra kacheleng avarsai kemesen kali, apot si Diphu, Dokmoka, Ok kereng, Honapur heihu pen helopik. Lahei apirthe komantune ke dam ra ledamrokji pu ke matha un’epin alam binong. Bonta pini ke lahei alam ke ning oi meme alam penak. Neli, nelihem mate nelirong asordet le kethekthe kerere lapu kali, halaso ahut nelitum ahavar mate Duar amla apoibe kedo arat do’an ke lo kethekthe saide. Lo porhi nangji, school dun nangji pu alam ke arong ne arikang ne chini vangve, apot si Diphu Dokmoka ke helopik alam lo, adunghet Vothatlangso, Dongka alam’an ta chethan vangve, kedam ta le vangve, lahei adim kedam akenangsot ta monit atum chini vangve. Hithi irui angbong pen nangkele, Amsai Lapani ahithi arni helo pirthe kahelonei adim kedamlong arni pu ra monit atum kachini. Halapu ke ha Karbi anglong ajilat kesengjong pen arleng kethenei kemandun ke Duar amla ahavar helo. Non nelitum a’ove atum pirthe amek kachechardun ahut’an si MELUR ABIN AKANGTING ajo kedo arat pu mena aphan kachechini rinti. Lapu’an manghu mangram pen si pirthe kabochenang apot Karbi alammet lamchong, lun barim, tomo barim, emena akhei ajutang jubat kepachan kepajar akenangsot pu heihu alam ardi kachinidun ke paphipik alam lo. Ahokpet ke isi alam neli mathadm-mamri mamselok pen kedo ke Duar amla aratdet lapu kali, nahok apadeng kedo a Karbi arat ta amo kevangve esatvet. Hala akimi hikha bida kave ahut Karbi atum aning angthin ko’an ma kaningjoino, non bida hikha kethek akai atum aning angthin, a’ot adur kaningjoino rsatvet. Songja Sarpo Semson sing Ingti amang kaheman tekang, ser a Karbi anglong ke pini hokvai ateplong emek angno kachepharlo ilitum theklongphrong ta mamsik ekangnang ason—‘ai! Di! lapu kali” pu’an tailitum pudunthek vangve.

Ningduk alam, lapuson apirthe, lapuson ahamphang angbong si – ‘pirthe ke ne silang, ne pharman le kechok lo pulote pirthe ke kacheklem lo’ pu apok aning pen kemathathepin abangphu akehai Longkam Teron amahang kethek lapen khei apharman kachepaduk tekang. Bonta alangli chepaduk tekangnak ason, Athe ma alangliphan kachini pame abangphu Karbi angbong pen pini’an ta klangklelang. Karbi ahamphang Longkam Teron amena amat si Tamhidi amir ason pini kacheman, Nampi ajo kepapu, kanemprupar labangso amir angnim nampi ajo amat si keprei ! Ko’an chingjinso meme ma, matha ta un’e. Recho chichinine, kethe chinine, kethekser kereset amonit aphan man peng kachipi thekthe kachehok thekthe Karbi akhei pen lahei anpar kopi akeme ason si Chom kachevoitang Lammet kuru lamchong kuru Longkam Teron akehai asonson amonit kopi si kelongpotang? Neli kamatha angthun jut ham’e…….

Dokmoka rongsopi. Dupor Timung asanchom along kedo alangli hem lerok— penang’an don rap aphan nelitum chetongdam. Arni sohik amat phang’okpik.

Don rap mate nokhum nokdang atum mekkri meklang kepho arni malomsovet ta chetongdunphli ra mir ipu, kove e’om, hor archim isi lapen thekthek atum dihin hiki aduli chom kedam abang aphan kipi kepajirdun ke Karbi aron. Thekthek abang ke kithi abang aphan lun tomo pen chepathe ra mekkri meklang ta lason ahut si kachititi.Teronhem ahem ahong kedo penang arat pen nelitum ta chom kachevoi Longkam Teron Sar aphuthak penang alam chethan lo. Alanglisopo akleng neli jirpo Arun, alanglibong Mukut atum si nelitum aphan Teron Sar aphan kepabebe adim’an nelijapon . Alanglibang arpum athak nelitum Diphu pen kepon ‘NE PI ALAM NE CHINGHON CHENAM pu ketok lapen pirthe angbong pen ase kelangnei avo mate vo maino arjan kedo Karbi Lammet Amei alama pa’um si mir, kove bithi chebat, melur methek heihu kei tekang lapen hor archim is avan along dung tekang ra alangli karjong chomme phangme keparapji apharman Arnam ardom tekang lo. Lahei nelitum keklem ahut arjan ta neli camera pen jirpo Liladhar Teron si nangnepdun lo. Arnam angno hirjume hangdet aphi nelitum hong nangbar lo lapen elong adim sangphrong si penang apor ingni lo lapen chepadi tekang si nelitum puthot Dipu nangchepangnothu lo.

Kevangbom ahut isi alam neli mathathu—‘Teron akehai pini Karbi lammet amei ameiphu kali ra akaprek akhei alammet amei ameiphu, jasemet ke Ahom alammet amei ameiphu pu ason te alangli hem jangje rit jangje armu pini chetongji apot lo, man peng ta ansose longponji apot lo. Bonta kopujilang kopi ma ahok la si ahok lo. Bang ateng bang amang ilitum komantu ma kephodunji! O ne kachiki kacheha Arnam! Halaso arni nelong’an prapjin pen nevapinon!’pu anpar kaprek alam halaso ahut matha thekehedet lo.

Ri asangho do’an pen nelitum hem kachevang ahut tovar akung kevangdong isi athengjok along ‘tuk kuruk kuk kuk’ pu vothung nangkangrengdun pangdukjin ke komat apharlo lone chininedet lo.

*****

Chinthong arnam keplang , Bey Dokai,Murap

CHINTHONG ARNAM

Atiri:- Longsing Bey, Murap,

Joysing Tokbi,Laru alum

Rangdang Teron, Rong jangphong

Kapangrum:-Dhorom sing Teron,

Diphu, Mohin Phangcho, Umpanai

Kangchap:- Sikari Tisso

Karbi atum chiki cheha, cherchung chechak hem angtar do’an angbong pen ‘Chinthong Arnam’ ta isi kethedung hem angtar lo. Laso Arnam aphan Karbi atum amen ki’ir pado’o. Chinthong Arnampu anpar ta laso Arnam aphan kachithing, lam ase, volokpo ase, biuchom puheihu ta kipu abang do. Ron mai mate lam pholok ki phlok ahut si Karbi atum Chinthong Arnam aphan kardom kardike athok ajir kipipi. Laso ase aphan Ahom dongrop asim dongrop Ar nam pu ta pu.

Chinthong Arnam ke hako ahut Chinthong alongri pen si keplang binong. Karbi atum angbong pen karkli kaphejo, kethok kijir mate amen amun kethek abang pen anpar ke Chinthong Arnam keplang atomo atomi kethek bang in’arveng . Non ove kimi arum angbong pen Karbi akai aphuthak kiri katarlip bang klangbom lo. Alanglitum kiri katarlip amo along jersobak akerap longponji mene pu si neli pini labangso alamjir ketok’ik lo.

Hako ahut chomang angbong pen Kharvang pu atum pen kaike ta ron mai dover. Pini arni ilitum kacherju sungkrung sitame ahok alam ; Karbi atum angbong halaso ahut jakong horang mate bidi sore kangtangrak abang ing’arpik. Inglong arlok, longku longdang, tukong ingam bithe kedo kiduk kelak a Karbi atum lasi angdeng angdeng kisung kaike tap ho nangkok.

Karbi atum angbong kangtang kangsak, nokbe chaibe aphai ing’arveng pu chinidet apot si Kharvang atum kaike ta Karbi atum pen kachervoji angkret rirok. Athe aveve dodo Karbi atum aphan pholok along aling kachenek kaholo kaike ta math’e’a. Karbi atum ta un’an chechakdunpo, akele ahir tan’ong te chpangnophakpo chesongdundut titi. Halaso ahut Chomang atum angbong pen ne,ne pu anokbe ke amen puson helo—Khret Kharvang, Bet Kharvang, U Karai, U Kadai, Bura Kharvang lapen Chudai Kharvang. Latum bang akele ingtangpikpak lapen latum kedokok ajok Chomang atum bang ceplanglongkroi. Karbi atum anokbe pu chekrongji chekrongkre ta bang therokvet. Latum helo Karbi angbong pen kangtang muchotchot. Latum amen ke—Jor thepo, Vaiso Bonglong, Sar mumru lapen Vopi pokdon. Latum ke aphai ta komhek lapen Chomang atum along kangtang kangsak ke chophodun vangve. Ingtangte sita latum Chomang atum pen chitirdun langlang lo bonta remdet. Lapu laben Jor thepo pen Vaiso bonglong ke atum ke thidun’et lo.

Bang hini anokbe kavejong Karbi atum ke kachere ta kenangkok lo. Rat aso chingrumlap lapen chingvai chingsai amat Mukhim alngdang arlo lutdamklip ra chepatu lo. Longdang arlo Karbi atum kachepatu penang ajir ding.

Ron mai pulote jakong lapen bidi kangtangrak ke kenangsot. Kekomhek armu okso lapen nokbe chaibe pen arat ke’ongdung nongtung Kharvvang arat aphan kachohaidet ke kisungkrung alam. La si Karbi atum ta bidi tevar rinti lo. Laso kachepatu esek Karbi atum risim kachirilok. Ke’ongdung kundu areng, ingnar areng achong lapen ke’ongdung ron mai kedam a nokjir nokphelang heihu chisik ra chepangsomdut lo. Chomang atum Karbi anokbe atum aphan penang’an ri rinti lo bonta nahok ta thek longle si manghuphrong lo. Chomang mate Nongtung Kharvang atum Karbi a nokbe atum aphan kiri esek elong adim marat kapathi theklok. Kopi amarat konat adim kedo komat amonit atum si laso amarat kepathi ma pu latum tokit lo lapen Karbi a nokbe atum si kundu pathi ra areng pen chong kacheselam pu chini lo. Kundu ason kethedung a marat areng pen kaselam achong ke ahir ingtangjot lapen lapuson’an kachisik kedokok apot mo isi apor ke Arleng atum aphan kachohai padikhrimpo pu Chomang atum matha lo. kisungkrung alam. La si Karbi atum ta bidi tevar rinti lo. Lapupu abirta en pame amat isi apor ke Chomang atum ron vang si Mukhim alongdang nangtengkheng lo. Bonta sai kejoi badu a Karbi atum aphan ta Chomang atum laso alongku longdang arlo bithe thekdam longle. Athe ma Chomang atum kachisik kachedang abirta do’an Karbi atum ta longdunlap lapen kachepatu avarsai longlok. Piso oso, men pinso kado kave ke’ongdung atum ke kremlem alongdang lutdamruk. Ajahak atum ke Mukhim alongdang along kedo achar angling pen lang lote chomangkan ahut kivut ‘murijangkek’ ason kekekjong alongtar thepo angsong arludamlap amat doklip. Karbi atum kekat ahor ta laso ahut kachini sungkrung pu si pu. Kopu ma kekat halapu bap bi tipli phelang angsui padamde si kekatke anat padamphlem. Chomang atum vang lo angsui kedamphlem anat si to lale kihungdun kepaprap rinti, bonta thang ale avedet lo.

Lapu laben ron mai ke kiklip ason lo. Bonta lam lapu kalidet. Kerem kehai katinine aron ke mo komantune kithurthuji badu ta pu thekthe. Karbi anokbe chaibe atum lasi lam pharthu lo. Laso ateng si pherangke inut toi si Chomang atum aphan birta pidam lo—

“ Laso alongri laso alongpat along itum Karbi pen Nongtung Kharvang atum kaboche kasonse pini penap alam akam kali lapen mo ni suri sita kedoraprap nagji atum lo. Khei hejan kachervo varet ke keme’o alam kali. Netum Karbi Karbak aso ke ron aso mai aso kali. Chokhi chkhan pen si kecho aso penak. Pirthe badu akhei pen pusitame korte muti pu kacheron helo kenangsot. Apot si itum ron chedan nangne lo. Chepame chepangsam lonang. Kachepame kachepangsam amei ke netum si nangphapo apot lam ki kachesapji aphan ha langpi amili along arnisi ke chetongpet ra cho lonang jun lonang. Kecho kijun apharman kopi ma kiri nangji netum lo” pu ra birta lo.

Laso abirta kelong pen Karbi atum itum aphan ekechohai un’e lo pu chini lo lapen Karbi atum lam kephar along kroidunhop lo.

Kachepha ateng ajo arni nangle lo. Karbi langpi amang, non ‘rihing ame ke’en pu ra langteng keteng ( Karbi Langpi Hydro Electricity Dam) along mili athak si laso Arleng pen Nongtung Kharvang aso kachepame kachepangsam amei nang’ingni lo. Ron mai ahut ke bidi keso pupe bidi kangsam pupe angton pen si monit atum pare nangkok.

Chomang atum Jor thepo pen Vaiso bonglong ason kangtangrak anokbe atum aphan thangbakbe alam pen apran amui ke’endet apot alar kihuiji ke Karbi atum ta aning cherootkut si kedo. La si Langpi amili along Karbi atum bohot botang kecho adim pu ra Hamren kim lo.non Karbi langpi Electrciy alangteng keteng helo laso ahamren kikim adim. Laso adim aphan halaso arni pen si kampi keklem adim pu amen ki’ir. (kampi= kethedung akam) Chomang atum aphan kepangni a hamren ke ahongplang si kikim lapen klong si keden. Karbi atum kangni ahamren ke sangti athak lolon si keden. Laso alolon aklong mate sangti along ke kachesong aphan chong, nok,chir, nopak heihu si pip pame ra kibi. Hanmi aphan ke vo akethe kethe phak akethe si kethat lapen arbak chekomke kangtui nok jongvit jongvit ahorhi si kangton.

Kachepha ateng pen Nongtung Kharvang anokbe do’an atum laso ahamren along nang’ingnisar lo. Karbi atum ta lolon keden ahamren along nang’ingnisar lo. Hanmi hanmoi nangbak rinti lo lapen nokbe ahorlangpong pu ra ket-toktok kidding tereng ahorlangpong nangron rinti lo. Okarjang arje keme atum horn angle hanmi nangbak rinti lo. Karbi atum laso ahut chepare suvi! Alangtum kacheraidun alangpong do’an kea ling vakplotplot lapen hor ta sangti along palilap. Bonta Nongtung atum ahorlangpong ke lapupu.

Laso ahor ave aphi ave nangron rinti lo. Ason ason alam chethan ra arong bohong pen cho rinti jun rinti lo. Chomang atum ke hor ingri dapprangprung. Karbi atum ke ingri vangve. Chomang atum hor kangri dapprang athe ke- alangtum along keledam ahor along ke ruteng alang si kepangvui penak. Apot si isi apor ke ureng duma kesor ason si kedo’an a Nongtung Kharvang atum ta hor kangri chonjam lo. Laso ahut si Karbi atum amena mena kangni anghoi anghu arum pen chir, nok heihu chesan ra angton pen apran amui padamlir lo. Chomang anokbe bang therokrak ladak acham kedam apot halaso arni pen ajakong bop pame lo.

Langpi amili( non Karbi Langpi Hydro Electricity alangtengpi) along nokbe do’an aphan acham padamlap aphi ke Karbi atum chingtontedet lo. Chomang arong lut si angton pen tengkhengponlp lo. Do’an achomang apran enlir aphi ha kapadu ke jircheklekle bang hin achomang aphan ha Karbi langpi akung isi adim along Karbi atum chephodam lo. Ketheklongjong acheklepo aphan ke –

“ to ko marli, langpi a’ok ketheke laak si dokok lo jo!” pu ra tokhurhur ra pathilot lo.

Angjirpi aphanta kapathipo pu lo a’osopi abang inut Rongphar asangho aphan nepran nemui’an ke nepajoknon pu kachoningri amat akeng hongni along kardom path era bamhet. Rongphar asangho abang laso achomangpi aphan aphrang pen ta aning kedok. Apot si laso ahut Rongphar asangho si laso achomangpi aphan apran amui raidet lo. Ha aphi’an ke laso achomangpi pen si Rongphar asangho hem rit choboche lo. Bonta eson alam nejat nekhong pu amat pirthe pen kivirlap’an ke tan’ong nesomar do’an ke nekur nepachidunlongnon pu chomangpi abang Karbi atum aphan choningri lo. Laso alam Karbi atum ta aning arlo kanghon kethe’o apot kroidunhop lo. Lum harchi pu ahavar ajo kedo pini arni achomang mate halaso achomangpi lapen Rongphar asangho pen keman aso asu atum pini arni’an ta dolang. Adim pen phochit mate chethan bolom te haladak achomang atum pini arni’an ta Rongphar asor aphan “ ne ta ahokpet ke Karbi lapen Rongphar asangho pu si kachipupu.

Parnopon me halaso arni apran amui kejok achomangpi si Karbi langpi alang chiphuvok lapen alongtar otdong ra –‘mo pirthe longle kangtang sitame, la Karbi langpi alang kili parlinphak ra laso alongtar heihu lang along inglangdunpongpang tetik ke, ne Nongtung Kharvang pu achomang akhei ke Karbi atum pen nangcharvove” pu ra seme kore ketang do. Pini arni’an ta Nongtung Kharvang akhei Karbi langpi ok kipru pu ke kelet kelat pen ta dunde.

Chomang atum pen laso aron kachepahai aphrang aphrang karbi atum eson Arnam kachekhengpon do. Laso ke Kremlem athan. Laso athan along isi akethepar a’arlong achar pen ketheklong ke muri jangkek ason kekekjon. Muri aso arlong thepo kedokok laso athan Arnam aphan adan adi athok ajir pi pame si halaso ahut karbi atum Chomang pen kachesongdun lapen kachepahai. Halaso ahut halaso athan Arnam si Karbi atum aphan kerai lo lapen laso apot si Chinthong alongri arlo kedosar arat do’an ke laso athan Arnam aphan thok jir ra pini’an ta ardom ardidet lo. Arat kiijumhek a karbi atum laso athan athili aphan aboi kejopdet amonit le kachepachindong achin ason risim risap enpon ra ron mai kachepahai’ilonglok apot si pini arni’an ta Chinthong Arnam aphan Chin ase put a pudet lo.

Chinthong Arnam ke aron barim pen kedo akarbi atum kiri kidu charchung charchak mate hem angtar rit angtar nangmandet lo. Chinthong Arnam aphan Karbi atum ke – ‘Ahom dongrop asim dongrop, Chomang keche dongrop Arnam’ pu si kipu.

Amri, Chinthong mate Rongkhang asordet lapu kali Dumra raini pen prekdak nahok adet kedo akarbi atum sitame pini arni’an ta Chinthong Arnam ridongdanglang.

Karbi angbong pen Timung Singnar atum si Chinthong Arnam kardomcheng akurusar. Lasi ajahak asingnar atum ke amena aphan ‘Timung Chinthong ‘ pu ra akur kachepachini atum ta dokok.

******

Saturday, July 30, 2011

Tomon thepi, atiri:-William Shakespere

TOMON THEPI

Atiri -William Shakespeare

Tok kirla - Sikari Tisso

Jerso lam aphrang:- William Shakespear aphan ilitum, pirthe angbong pen aman kethe nei ahirbangpo, Lamkan tokthekpo mate lammet-lamchong akurusarpo pu badu ta chinihur. England, adet arlo Stateford on Avon pu arongsoso along si alangli pirthe kahache lapen choklem chodam. Alangli pirthe kahache ke 1564 aningkan lapen arong kachevoi ke 1616. Langdam pame te ilitum kachiniji ke lapu helo- Shakespear pirthe kehon tekang ke ningkan phokep ra kethom vet bonta alangli kaboche kasonse tekang alammet-lamchong, lapen laso alammet lamchong pen kelong anongme ke kijut un-e akai aphan pirthe hupphlup anpin . Arta alakha pen ningkan phokep kepleng ke pupedetlo pirthe athak ko-an ake-ong lone badu ta lakha un-e bonta alanglison akamme pirbi amonit aphan kepamo tekang abang si akele ing-arpappik binong. Lahelo monit arta ke ningkan alakha pen le kalakha nangji kali pu kipudam adim.

Akai angbong pen Shakespeare komantune pen pusitame pirbi ahikha amen pen college University ajakan-an ta arkan dun longle bonta amena akun pen pirbi amonit atum kamatha keklem-kedam a-ot adur aphan tarlipdam pame thek. Pirbi amonit a-ot adur aphan kelang tarlip pen kopi ma kelongdam alangli amena ketok tekang thang thongkep ra throksisa alamkan along si palut tekang ra monit atum aphan than pare tekanglo. La son thongkep ra throksi alamkan along ridamlote monit atum kelong damji ke mahahuk- rengdok rengni, ningri-ninglak, ning-oi ningduk lapen musera angkung aharchi heihu longdamji. Kangnek epok solap mate ning kejoije chu chiphulap meme mate ove alam pen mena aphan pusitame alamkan kelang mate atomo-tomi kaporhi tik ke inut rosmar mate Okarjang kachitinlok angkung ta Shakespear kaboche kasonse tekang alammet apuru along dolo. Shakespear helo pirthe athak pen lapuson inut alammet kuru, alangli kaboche tekang alammet mate lamkan heihu pirthe kaphrangnei asitin akhei alam pen ta ketoklap ke.

Padusi neli mena alam ladak ethe kipuponji ke lapu helo lammet kuru Shakespear kaboche-sonse tekang amung-athangchot lapu kali- pirbi do-an thedung thedung alammet kuru atum keboche kasonse ason amung do- an ta ilutum akhei alammet lamchong ahemepi -an nangkepalut adichi non ilitum kethurmi ove kimi atum klem chepadukponvek nangpo. Lapuson kebor-i padopon pulote karbi alammet lamchong angkro-angtong apuru aphandar ta mo arnisi ke pleng-ingbakvekji.

Lammet kuru sarpo William Shakespear kaboche tekang isi atomoso neli metric angdeng kacharlibom ahut areng kelok alam pen kelongpon do, ilitum kado kave ta laso ahovat-kelongphuiji abaha neli karbi alam pen tok kirlapon langlanglo.

TOMON THEPI

Hako ahut ladak pen kaheloparpi ha Itali adet arlo Milan pu adim along Prospero pu inut, duke (rechoso) dolo. Prospero inut thekser reset lapen amonit.

Alangli akele lo porhipik lapen rat det kachari aphante mekbin kachari si akele aning kehang. Laso apotsi alangli rat-det aphan kachari-kackalon amo ke amena amuso Antonio aphan pekok lapen amena ke mekbin aphuthak ketok akitap heihu kaporhi lapen kacharli along si inglimchoklo.

Prospero abongso Antinio ke bonta aning kemesen amonit kalidet. Laso apot si a-ik Itali adet arlo dodunkok pulote rat atum alangphan ahokpet arechoso pu hokdetji pu matha ra kopuson si a-ik aphan kiphlung phit kethekji ma; angkret kiriloklo.

Duke aman kar-ilok ajok alangjirpo Alonso mate Naples adet arecho pen isi bidi kevei klemdutlo. Latum chelang si Prospero aphan heloving adim-an karphlungji aphan chingvai ra lam pathirlo.

Talo atomon thepi kevang kangrenghu ejo klolin ajo hotur atum Prospero aphan nep ingnangpon si ha talo akung-an pondetlo. Akele kibiparpik mate ningkan kethomvet arta asopi Miranda pu aphan ta hotur atum apo pen nepponcheklo. Laso aphi ihum sori langvek mate tomon kedeng ape kave telong pherphar athak batlok ra a-ik ataum kardon kachethap atelong along thangnat api mate kecho kejun ason-an ta thapdundetri pu Antonio amena achakri-chakor atum aphan pinkhatlo. Lapuson klem ra ajo akangtingpi laso atelong pherphar talo abi thepi anat ingdoichoro te a-ik abang konatne inglimdamchok ra thivek si thipo pu Antino mathathiplo. Milan rongsopi arlo amat a-ik lapen asopi aphan Antinio apran enhaihedet. Athe ma lapuson klem pulote rat thurpakji; athe ma a-ik Prospero rat pen chemeparpik.

Jat sitame, Alomso achakri-chakor atum angbong pen Gonzalo pu inut aning angthin kemesen asarbura do. Kangting atibin chitibin pen kecho ahormu, lang, pe-ri lapen Duke aning kachedokparpik mekbin kacharli akitap heihu thapdunhuplo. Lahei akitap ahokpet ke Prospero amena akitap apuru aphan si kachibi.

Ha kapadu ke ajo akangingpi apor telong pherphar talopi achitim amat ingdoichorlo. Laso atelong pherphar talopi alang atuipi along ihin dun ihin dun ra ko-an aportong kedolone badu ta chinidundedetlo. Halaso ahut Miranda ke arta lapu-an akibilang; pirthe kopi pen kopitong kacheplangdmlone thangnat avi-

avong ta kachinidundetdet ajok halso atelong pherphar aklong along si amek kejang senerlerlo; bonta puthot purthimi aklong thekthu longji ma longle ma pura aning Prospero ke aning 'dip' pu kibi pangchenglo. Padu ke tomon thepi hamlo.Talo alang keplikplak ta avebolo. Prospero keklem amekbinne si ladak adim kam kipilone kopilone? Athe ma mekbin asai keklem aren Prospero kacharliduntang penang-an dolo lapen alangli inut thekser-reset amonit binong. Talopi angbong kedo akeme achekama atumne si alangliphan kanghon kangjinso pen lapuson kivi ta haipo. Ajat le chethan pusitame, talopi along atomon thepi hamchitlo lapen ajo ingthangchitlo. Adup arnji vangring apor alangli isi langlomso thek-longlo lapen alangli telong ha sangti meli kevar-et langlom akung anat kepon pakengbonlo. Sangti mili along telong akandar patongdamchok aphi alangli jokvan pen mili along sunlo lapen penang-an akahelo along kedo isi kemesen longku arlo-an asopi Miranda aphan chepolo. Mekbin aphuthak alangli kapangrumtang akitap do-an lapen ked-an ason amung ta longku arlo-an cheroipon-etlo.

Prospero langlom bithe langdamlap ta monit kedo thang angthek thek longle; bonta haladak thesere kemen doi-etjo, ason ason alangli chome pu kachini ahan aphuthak ta ha inglongpen nangkilijir langthing kepengsop alangso ta thek-long. Lasi ko-an ajir kiding aphan si ladak kedoji ma rengmejir pen ladak asopi pen dolongpo pu Prospero mathathulo. Dochot aphi laso alanglom along akeme achekama do pu amena lapu-an ajir kiding kacharli amekbin ajakong pen alangli chinilo. Amena kethek-kachini amekbin pen alangli ladak kedo-an achekama atum aphan-an amena aban asot kivi ra kachibipon ajakong chelongloklo. Lahei do-an achekama pen akehoi abang amen ke Ariel pu helo. Arnisi langlom ajo kedo angnam soding kijui damtap ahut si Prospero Ariel aphan chetongdamlok. Isi thengrak bahari arlo pen komatne kar-em ase nanglengvong Prospero karjulong. Kopiching arki si laso thengpi arong thepo arlo pen nangkadokok ma pu Prospero lang tarliplo bonta ajat ta thek longle. Lasi ajat ason le donon pu matha ra-amena kethektang amekbin pen alangli laso athengpi arong pudakdakdetlo. Laso aphi ejon arje keme kabolotot achekama thengpi angpong arlo pen nangchon si man peng pi pajir ra Prospero aphan amena alammo chethan lo.

Amena amen Ariel pu kachethan laso achekama kedamtang alam angton pen kachethan ke hele-sycorax pu mekbin kethek parpik inut asarpi si alangphan ningkan kre hini aphrang laso athengpi arong arlo thap tekangchok. Athema amena pen danglok laso alanglom along kedo-an achekama halaso ahut sarpi aphan abe dunrui ra alam kroidunvngvedet. Non ke halaso asarpi vive thi-etlo lapen aphu kaheno chaliti Caliban pu anpar ke badu ta avelo. Ariel aphandet lapu kali laso athengpi aro-arim bithe Sycorax amekbin ajakong pen bondi-bundok kedonang kedo-an achekama aphan ta pajoklaplo. Alangtum aphan bondi-bundok pen kepajok aningdo pu ra-mo nonphi kisung keboi mate kenangsot angdeng along-an thek-an nangrapdunpo pu angri isi angdon isi Ariel pen danglok chekama kalangno Sycorax asopo Caliban aphan kiridam pura Prospero langlom bithe kedam pangchenglo. Ha kepadu ke kaphere pen isi Longku arlo arlong angkep along kaphere chekopdop pen kedo Caliban aphan longdamloklo. Caliban aphan inut monit keme kepamanji aphan Prospero bor-ilo. Kechengsi ke Arni lapen chiklo amen thanlo lapen ke kecho kijun ason do-an pi si inghon-oplo. Bonta Caliban avi avepik lapen klemtap klemphru. Ketoi kapinkhat alam akam-an along kroikre akele kajoklu apot alangphan kerap-kanghon pu-an ta alang chichinine. Aning siksak amat lusi Prospero alangphan ban ason videt. Lang kesok lapen theng kipu kapangrum aphadeng si alangphan non ke tanglok. Adunghet si longku arlo si Prospero alangphan chibiponkoklo.